EDGE Nedir?

Edge, Enhanced Data Rates for Global Evolution kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır

EDGE Mimarisi

EDGE şebeke yapısı GPRS in şebeke yapısı ile aynıdır.

EDGE Teknolojisi

Teknik olarak EDGE, hücresel haberleşmenin  hava arayüzü kısmında sağlanan  teknolojik bir gelişme olmasına rağmen mevcut şebekeye yeni radyo taşıyıcıları sağlayan bir sistem olarak da  düşünülebilir.

Kulanıcıların baz istasyonuna olan uzaklığının, bulunduğu ortamdan dolayı maruz kaldığı zayıflama ve girişimlerin farklı olmasından  dolayı hücresel haberleşme sistemlerinin karakteristik bir özelliği olarak her kullanıcı farklı kalitede trafik kanalları üzerinden haberleşir.

Mevcut GSM şebekesinde ses iletimi gibi klasik bir uygulama Sinyal Girişim Oranı (SIR) cinsinden standart bir kalite seviyesine ihtiyaç duyar. Eğer kullanılmakta olan trafik kanalında SIR değeri saptanan değerin altındaysa yani kullanılan kanalın kalitesi düşükse çağrı düşürme diye tabir edlien iletişim kesilmeleri olur. Bu durumun önüne geçebilmek için radyo şebeke planlaması yapılırken çok az kullanıcının standart SIR seviyesinin altında kalması hadeflenir dolayısı ile kullanıcıların büyük çoğunluğu faydalanamadıkları çok iyi bir kanal kalitesine sahip olurlar.

EDGE, GSM deki bu durumu iyileştirmek için link kalite kontrolü denen bir yöntemi kullanır. Link kalite kontrolü, kanal kalitesine göre verinin korunma dercesini  ayarlar; dolayısı ile her kanal için makul bir veri iletim hızı sağlanır.

Radyo Hava Arayüzü Temel Parametreleri

EDGE hava arayüzü, mevcut hücresel sistemle aynı hava arayüzünü kullanarak daha hızlı veri iletimini hedefler. Aynı hava aryüzü üzerinden daha hızlı veri aktarımını sağlayabilmek için GMSK dan farklı olarak bir darbede daha fazla veri taşınmasına olanak tanıyan,  8-PSK modülasyon yöntemini kullanır. 8-PSK ve GMSK modülasyonunda da veri iletim hızı 271 kbps dir.

EDGE için kullanılan pekçok fiziksel katman parametresi GSM sisteminde kullanılanlarla aynıdır. GSM in 200 KHz lik taşıyıcı genişliği ve TDMA çerçeve yapısı EDGE de aynıdır ayrıca EDGE burst yapısı da GSM in burts yapısına çok benzer.

Radyo Protokol Tasarımı

Yeni protokol gereksinimlerini azaltmak için EDGE sistemi GSM/GPRS de kullanılan protokolleri aynen kullanır ancak performansı arttırmak bazı protokollerin değişmesi gerekmiştir.

EDGE de  paket (EGPRS) ve devre anahtarlama  (ECSD) olmak üzere iki anahtarlama modu vardır.

Paket Anahtarlamalı İletim : EGPRS

Yüksek veri hızı ve veri korumasının kanal kalitesine göre ayarlanma ihtiyacından dolayı EDGE in kullandığı RLC protokolü GPRS de kullanılandan farklıdır. Temel değişiklikler link kalite kontrol yönetmindeki gelişmelerle ilgilidir. Daha önce de belirtildiği gibi link kalite kontrolü değişen kanal kalitesine göre radyo linkinin performansını ayarlamak için kulanılan bir yöntemdir. Bu amaçla kullanılan yönetemlerden biri link ayarlaması (Link Adaptation) diğeri arttırımsal tekrarlama (incremental redundancy) yöntemidir.

Link ayarlama yönetemi düzenli olarak link kalitesini tahmin eder ve bir sonraki iletimde en yüksek veri iletim hızını sağlamak için en iyi modülasyon ve kodlama yöntemini seçer. Link kalitesindeki değişikliklere göre kanal ayarlama yöntemlerinden diğeri arttırımsal tekrarlama yönteminde; bilgi ilk önce düşük bir kodlamayla yollanır, eğer veri alınamaz veya kodu çözülemezse veri sağlıklı bir şekilde alınana kadar yeni kodlar eklenerek veri tekrar tekrar yollanır. Bu, veri iletim hızını düşürdüğü gibi bazı gecikmeler de sebep olur.

EGPRS bahsedilen iki metodu da destekleyen karma bir metot kulanır. Gönderilen verinin hızı link kalite kontrol yönteminin ölçme sonuçlarına göre yapılır. Bu yöntemin faydası arttırımsal tekrarlama ile oluşan gecikmenin önüne geçilebilmesidir.

Devre Anahtarlamalı İletim (ECSD)

EDGE in Devre Anahtarlamalı İletim modunu kullanmasının temel amacı GSM de kullanılan protokollerin de kullanımını sağlamaktır.

Paket Anahtarlamalı Taşıyıcılar

GPRS şebeke mimarisi mobil istasyonun harici sabit IP şebekesine bağlanmasına imkan verir. Bağlantıyı sağlayan her her radyo erişim taşıyıcısının servis kalitesi (Qos) tanımlanmıştır. Bu tanımlamada kullanılan parametreler öncelik, güvenilirlik ve gecikmedir. Bu parametrelerin kombinasyonu farklı uygulamalar için kullanılacak taşıyıcının belirlenmesinde kullanılır.

Devre Anahtarlamalı Taşıyıcılar

Mevcut GSM standardı şeffaf olan ve şeffaf olmayan radyo erişim taşıyıcılarını destekler. 9,6kbps den 64kbps arasındaki sabit veri hızlarına imkan veren 8 şeffaf taşıyıcı tanımlanmıştır.

Şeffaf olmayan taşıyıcılar sanal olarak hatasız veri iletimini sağlamak için radyo link protokolünü kullanırlar (RLP)

EDGE in gelmesi taşıyıcı tanımlarının değişmesini gerektirmemektedir. Yani kanallardan iletilebilecek veri hızları aynıdır. Yeni olansa kullanılan kodlama yönteminin değişmesidir. Örneğin şeffaf olmayan taşıyıcıda 57,6 kpbslık veri hızına iki zaman dilimi kullanılarak ulaşılabilirken; standart GSM siteminde aynı hıza ulaşmak için dört zaman diliminin kullanılması gerekmektedir.

Böylece ECSD iletim yüksek hızlı taşıyıcıların daha az zaman dilimi kullanmalrına imkan tanır bu da her kullanıcının daha az zaman dilimine ihtiyaç duyması anlamına gelir dolayısıyla sistemin kapasitesi arttırılmış olur.

Asimetrik Servisler

EDGE ile birlikte gelecek olan mobil istasyonlar daha ucuz, daha küçük boyutta ve olup daha uzun pil ömrüne sahip olacaklar.

ETSI mobil istasyon standardı oluşturlması için iki sınıf mobil istasyon olması yönünde bir yaklaşım izlemiştir. Bunlardan birinin up-link için GMSK down-link için 8-PSK diğer sınıfın ise hem down-link hem up-linkte 8-PSK yı kullanması düşünülmüştür. İlk sınıf için uplink hızı GSM/GPRS hızı ile sınırlı iken downlink hızı EDGE hızı ile sınırlı olacaktır. Bu sayede mobil istasyonun daha az karmaşık olması hedeflenmektedir. Ancak henüz kesin bir kural yoktur ve konu üzerindeki çalışmalar devam etmektedir.

EDGE in GSM Mimarisine Etkileri

EDGE gelen yüksek veri iletim hızı, GSM/GPRS şebekesi üzerinde bazı değişiklik ve etkileri de beraberinde getirmektedir. Şekil-7 de EDGE in devreye girmesi ile etkilenen şebeke bileşenleri gösterilmiştir.

Şekil 7: EDGE Teknolojisinin Mevcut GSM Şebekesine Olan Etkileri

EDGE in ilk etkisi A-bis arayüzünde olacaktır. EDGE her trafik kanalı için 64kbps lik veri iletim hızlarına ulaşması 16 kbps destekleyen A-bis arayüzünün çoklu kullanımını gerektirecektir. Bu problemin çözümü için ATM ve IP tabanlı çözümler de düşünülmektedir. GPRS tabanlı paketnahtarlamalı veri servisleri ve diğer şebeke bileşenleri yüksek veri hızlarını destekleyecek özelliklere sahiptirler.

EDGE in GSM Radyo Şebeke Planlamaya Etkileri

GSM işleticisi EDGE sistemini kademeli olarak devreye sokabilir. İlk kurulumda EDGE uyumlu alıcı vericiler EDGE kapsamının istendiği hücrelere eklenecektir dolayısıyla aynı frekans bandında GSM, GPRS ve EDGE kullanıcıları olacaktır.

Hücrede trafik için kullanılan her fiziksel kanal (zaman dilimi) dört kanal tipinden biri olark görülebilir.

1- GSM konuşma ve GSM devre anahtarlamalı veri (CSD);

2 – GSM paket veri (GPRS)

3 – GSM konuşma ve Devre anahtarlamalı veri (CSD ve ECSD) ;

4 – Paket vei (GPRS ve EGPRS)

Bulunduğunuz alanda Edge kapsama alanı yoksa ne olur?

Edge şebekesinin bulunmadığı alanlarda bağlantılar geçerli ayar olarak Gprs’e dönecektir.

Edge ile neler yapabilirsiniz?

1- Ofis veya e-posta hesabınıza bağlanabilirsiniz hatta data sync kullanarak, telefonunuzu otomatik e-postanızı kontrol etmeye ayarlayabilirsiniz,

2- Telefonda İnternet’i tarayabilirsiniz,

3- Telefonunuzu ve ofis takviminizi şehir dışındayken senkronize edebilirsiniz,

4- Zil sesleri, grafikler ve oyunlar yükleyebilirsiniz,

5- Online oyunlar oynayabilirsiniz,

6- MMS mesajları gönderebilir ve alabilirsiniz,

7- Telefonunuzu dizüstü bilgisayarınızı İnternet’e bağlamak için modem olarak kullanabilirsiniz,

8- Spor, güncelleme, flaş haber, burç, hisse fiyatları, günlük turlar gibi kişisel bilgileri alacak şekilde mobil hizmetlere abone olabilirsiniz,

9- Şebeke bağlantısı gerektiren Java tabanlı uygulamaları kullanabilirsiniz,

10- Telefonunuzda hızlı mesajlaşmayı kullanarak sohbet edebilirsiniz.

Ferhat Çelik